سایکوسوماتیک چیست؟
اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک، بیماری‌های جسمانی هستند که بیشتر علت روانی دارند تا جسمی. این بیماری‌ها یا دلیل روانی دارند و یا عوامل روانی باعث بدتر شدن آن‌ها می‌شود. اختلال سایکوسوماتیک، اغلب بدون هیچ توضیح پزشکی منجر به علائم و بیماری جسمی می‌شود و می‌تواند تقریباً هر قسمت از بدن را درگیر کند.
افراد مبتلا به بیماری سایکوسوماتیک، ممکن است بیش از اندازه درباره علائم خود نگران باشند. نشخوار فکری درباره علائم جسمی عملکردشان را مختل می‌کند.
افراد مبتلا به اختلال سایکوسوماتیک معمولاً علائم روانی واضحی ندارند. در عوض، تصور می‌کنند درگیر نوعی بیماری جسمی هستند و به پزشک مراجعه می‌کنند اما تشخیص درستی دریافت نمی‌کنند و ناامید و ناراحت می‌شوند.
اختلال روان تنی یا بیماری سایکوسوماتیک، همان مشکلات روانشناختی هستند که به صورت علائم فیزیکی ظاهر می‌شوند. علائم این اختلالات ممکن است در هر فردی متفاوت باشد.گاهی اوقات فرد فشار روانی و استرس را به شکل‌های درد جسمی، حالت تهوع، فشار خون بالا و … تجربه می‌کند.
حدود 5 تا 7 درصد از جمعیت عمومی به اختلال روان تنی مبتلا هستند. زنان حدود 10 برابر بیشتر از مردان اختلال سایکوسوماتیک را تجربه می‌کنند. روان درمانی و کمک گرفتن از یک روانشناس خوب بیشتر از درمان‌های پزشکی به این افراد کمک می‌کند. بیماری‌های روان‌تنی در واقع فریاد بدن برای کمک به روان هستند. اگر روان را درمان کنیم بدن نیز آرام می‌گیرد.
افراد مبتلا به سایکوسوماتیک، معمولاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی هستند اما بیماری آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود.
انواع اختلالات سایکوسوماتیک
می‌توان افراد مبتلا به اختلالات روان تنی را به سه دسته تقسیم کرد:
- کسانی که همزمان بیماری روانی و جسمی دارند: علائم و مدیریت بیماری برای این دسته پیچیده است.
- کسانی که به دلیل شرایط پزشکی و درمان آن دچار مشکلات روحی می‌شود. به عنوان مثال، بیمارانی که به دلیل ابتلا به سرطان و درمان آن احساس افسردگی می‌کنند.
- کسانی که مبتلا به یک بیماری روانی هستند و همراه با آن یک یا چند علامت جسمی را تجربه می‌کند، حتی اگر هیچ بیماری جسمی نداشته باشند.
علائم بیماری سایکوسوماتیک
شایع‌ترین علائم اختلال روان تنی، جسمی است؛ مشکلاتی مانند سردرد، معده درد و خستگی از شایع‌ترین علائم بیماری سایکوسوماتیک به شمار می‌آیند.
با این حال، بیماری سایکوسوماتیک می‌تواند خود را به روش‌های دیگری نیز نشان دهد. برخی از افراد ممکن است مشکل خواب داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها مشکل داشته باشند.
سایر علائم بیماری روان تنی شامل موارد زیر است:
- بیخوابی
- تپش قلب
- فشار خون بالا
- خستگی
- زخم معده
- تنگی نفس
- دردهای روان تنی مانند سردرد یا دردهای عضلانی
- درماتیت و اگزما
چه کسانی بیشتر به اختلالات روان تنی مبتلا می‌شوند؟
هر فردی در هر سنی ممکن است علائم روان تنی را تجربه کند. مطالعات نشان داده‌اند که برخی از عوامل ممکن است افراد را بیشتر در معرض اختلال روان تنی قرار دهند:
- سبک زندگی پر هرج و مرج
- مشکل در تشخیص و بیان احساسات
- غفلت دوران کودکی
- سابقه سوء استفاده جنسی
- سایر شرایط روانی، مانند افسردگی یا اختلالات شخصیت
- سوء مصرف مواد (مانند اعتیاد به الکل یا اعتیاد)
- بیکاری
درمان :
روانکاوی برای درمان اختلال روان تنی
این روش درمانی برای درمان افسردگی و اختلال اضطراب استفاده می‌شود. درمان پویشی یک فرآیند طولانی‌مدت است. در این درمان به آسیب‌ها و گره‌های احساسی گذشته فرد که در ایجاد اختلال نقش دارند پرداخته می‌شود و با حل و فصل تروماهای گذشته، نشانگان جسمانی و روانی را برطرف می‌کند.
رفتار درمانی شناختی یا CBT برای درمان سایکوسوماتیک
این درمان بر بررسی افکار و باورهای بیمار که بر وضعیت روانی او تأثیر می‌گذارد تمرکز دارد. به بیمار کمک می‌کند تا بر موقعیت‌های منفی مانند افسردگی، عصبانیت، فوبیا و درد مزمن غلبه کند. جلسات ممکن است بر اساس شدت وضعیت بیمار متفاوت باشد.
روان درمانی گروهی
روان درمانی گروهی معمولاً شامل 5 تا 15 بیمار در یک گروه تحت نظر روانشناس است. در گروه درمانی فرد تمرین می‌کند تا نگرش متعادلی نسبت به اضطراب دست یابند.
هیپنوتیزم درمانی
هیپنوتیزم به فرد حالت خلسه‌مانندی القا می‌کند. در این درمان کنترل خودآگاه ذهن سرکوب می‌شود و ضمیر ناهشیار آشکار می‌شود. از این طریق، هیپنوتیزم‌کننده می‌تواند وضعیت روانی بیمار را درک کند. هیپنوتیزم درمانی برای درمان اختلالات مرتبط با استرس مانند بیخوابی و سایر اختلالاتی که با استرس بدتر می‌شوند مانند سندرم رودۀ تحریک‌پذیر، پسوریازیس و اگزما استفاده می‌شود.
آیا مشکلات روان‌تنی و اختلال خود بیمار انگاری به یک مفهوم هستند؟
خود بیمار انگاری اختلالی است که در آن فرد استرس و اضطرابی مبنی بر ابتلا به بیماری‌های خطرناکی را به صورت مداوم تجربه می‌کند.
در حالیکه در روان‌تنی دردها و بیماری‌ها منشا ذهنی دارند و استرس و اضطراب می‌تواند منجر به تشدید آن شود.
فردی که به خود بیمار انگاری مبتلا است، یک سردرد ساده را نشانه یکی از بیماری‌های مزمن مانند تومور مغزی قلمداد می‌کند. همین تصور ذهنی سبب می‌شود که فرد مکررا به پزشک مراجعه کرده و از او درخواست تجویز آزمایش‌های مختلفی را بکند.
اما اختلال سایکوسوماتیک سرمنشا روانی دارد و منجر به انتقال آشفتگی‌های روحی به جسم فرد می‌شود.
